Separacja a wspólne mieszkanie – jak żyć pod jednym dachem?
Często mówi się, że separacja to pierwszy krok do rozwodu i moment, w którym małżonkowie mogą od siebie „odpocząć” oraz zastanowić się nad tym, czy ich małżeństwo – w prawniczej nomenklaturze – uległo całkowitemu i nieodwracalnemu rozpadowi. Co jednak w sytuacji, gdy separacja została zasądzona, a żadne z małżonków nie chce lub nie może wyprowadzić się ze wspólnego domu czy mieszkania? Czy istnieje rozwiązanie prawne regulujące zakres korzystania z nieruchomości, czy można prosić sąd o eksmisję żony lub męża w trakcie separacji i wreszcie – kto płaci za mieszkanie, w którym nadal przebywają małżonkowie? Odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące separacji faktycznej i wspólnego zamieszkiwania oraz późniejszej sytuacji mieszkaniowej w poniższym artykule. Zapraszamy do lektury!
Separacja a mieszkanie razem – co mówi prawo
Jeśli para zdecyduje się na separację, a do tej pory obie osoby zamieszkiwały w tym samym miejscu, to – wbrew pozorom – żadna z nich nie musi się wyprowadzać (chyba, że ma taką potrzebę/możliwość i chce opuścić dom lub mieszkanie). Jak więc funkcjonować we dwójkę, jeśli sąd orzekł separację? Prawo przygotowuje na taką okoliczność rozwiązanie i umożliwia sądowi dokonanie podziału mieszkania – w kontekście sposobu korzystania z danego lokum. Warto tutaj dodać, że podział mieszkania względem korzystania z przestrzeni w żadnym wypadku nie jest tożsamy z podziałem majątku – są to dwie osobne sprawy. Jak taki podział wygląda w praktyce?
Separacja a korzystanie z mieszkania
Sąd bierze pod uwagę powierzchnię mieszkania i podział na poszczególne pomieszczenia. W orzeczeniu zwykle łazienka czy kuchnia pozostają do dyspozycji wspólnej obojga małżonków, natomiast pokoje są dzielone (w miarę możliwości – po równo) między męża i żonę. Jeśli w związku jest dziecko, wówczas sąd przyznaje do użytku więcej pomieszczeń tej stronie, przy której dziecko częściej przebywa. Dodatkowo w takim orzeczeniu mogą być zawarte zakazy i nakazy co do wspólnego funkcjonowania małżonków w jednym mieszkaniu lub domu, obejmujące – przykładowo – kwestię zapraszania obcych osób czy zmiany wyposażenia mieszkania.
Więcej informacji o samym procesie separacji, jej konsekwencjach i skutkach (nie tylko dla małżonków) znajduje się w jednym z naszych wcześniejszych artykułów Separacja – co to jest i jakie są jej skutki prawne.
Separacja a eksmisja – kiedy może nastąpić?
Eksmisja przy separacji może nastąpić wyłącznie na wniosek jednego z małżonków. Jest ona zwykle zasądzona wtedy, gdy mamy do czynienia z separacją z orzekaniem o winie. W praktyce osoba, która stanowi dla drugiego małżonka (i/lub dla ich dzieci) zagrożenie, będzie musiała wyprowadzić się z dotychczas zajmowanego mieszkania lub domu. Więcej informacji o tym, jak napisać pozew o separację z orzekaniem o winie lub bez, a także narzędzie pomagające napisać taki wniosek znajdują się w zakładce Pozew o separację – zapraszamy do skorzystania z możliwości samodzielnego wygenerowania takiego dokumentu.
Separacja a opłaty za mieszkanie
Co do zasady, małżonkowie pozostający we wspólnym mieszkaniu w czasie separacji są zobowiązani do opłacania rachunków (niezależnie od tego, czy nieruchomość jest własnościowa, czy może wynajmowana) w równy sposób lub proporcjonalnie do zajmowanych części mieszkania. Istnieją jednak sytuacje, w których jedna osoba z pary wyprowadza się i tutaj rozkład opłat zależy od wielu czynników oraz od ustaleń między partnerami. Często zdarza się tak, że żona lub mąż opuszcza mieszkanie wraz z dzieckiem, a osoba pozostająca w danej nieruchomości wymaga od strony wyprowadzającej się dalszego uczestnictwa w opłatach. W takiej sytuacji jednak, jeśli jedno z małżonków zajmuje dotychczasowe mieszkanie, a jednocześnie nie przebywa z nim dziecko, obowiązek utrzymania tego mieszkania spada na jego lokatora – domaganie się opłat od osoby, która nie tylko wyprowadziła się, ale również sprawuje pieczę nad dzieckiem, byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego.
Separacja a mieszkanie jednego z małżonków
Ta kwestia również spędza sen z powiek wielu parom, które do tej pory mieszkały w nieruchomości należącej wyłącznie do jednego z małżonków (nabytej przed ślubem lub w trakcie trwania małżeństwa z intercyzą). W praktyce nie może być jednak sytuacji, w której jeden z małżonków podczas separacji „wyrzuca” z mieszkania drugą osobę dlatego, że jest wyłącznym właścicielem nieruchomości – zwłaszcza jeśli ta druga osoba pozostaje w niedostatku lub stan zdrowia uniemożliwia jej podjęcie zatrudnienia, dzięki któremu mogłaby mieć fundusze na wynajem bądź kupno innego mieszkania. Takie okoliczności również byłyby niezgodne z zasadami współżycia społecznego.
Do kwestii opłat uiszczanych przez małżonków w trakcie separacji dochodzi także temat alimentów. Najczęściej sąd orzeka alimenty wówczas, gdy wniosek dotyczył separacji z orzekaniem o winie. Więcej praktycznych informacji o tym, jak ma się kwestia alimentów w kontekście omawianego powyżej tematu, znajduje się w artykule Separacja a alimenty – kto, na kogo i czy w ogóle trzeba płacić przed rozwodem.