Odebranie praw rodzicielskich – przebieg postępowania

Odebranie praw rodzicielskich matce lub ojcu to jedna z najpoważniejszych konsekwencji, które mogą dotyczyć kontaktów rodzica z dzieckiem. Najczęściej sytuacja taka następuje w wyniku stwierdzenia nieprawidłowości w wykonywania władzy rodzicielskiej lub w przypadku jej nadużywania. Przed rozpoczęciem takiej sprawy wielu rodziców ma różne wątpliwości co do słuszności podejmowanej decyzji. U niektórych pojawiają się wyrzuty sumienia. Warto pamiętać jednak, że tego typu stanowcze kroki zawsze mają służyć dobru dziecka i ochronie jego praw, a ich podjęcie ma konkretną, realną przyczynę, przed którą chcemy zabezpieczyć małoletniego.

Ile trwa sprawa o pozbawienie praw rodzicielskich lub o ich ograniczenie, jak powinien wyglądać składany do sądu wniosek i kiedy ma on szansę na pozytywne rozpatrzenie? O tych i innych aspektach sprawy o odebranie praw rodzicielskich piszemy w poniższym artykule. Zapraszamy do lektury!

Odebranie władzy rodzicielskiej ojcu lub matce – kiedy może do tego dojść?

Przyczyn odebrania władzy rodzicielskiej może być wiele, dlatego warto wiedzieć, jakie prawa i obowiązki składają się na władzę rodzicielską. Wśród nich wyróżnia się m.in. bycie przedstawicielem ustawowym małoletniego, zarządzanie jego majątkiem, decydowanie o wyborze szkoły, sposobie leczenia czy wychowania. Dodatkowo rodzic musi dbać o harmonijny rozwój dziecka – tak w zakresie duchowym, jak i fizycznym. Prawa i obowiązki wynikające z władzy rodzicielskiej wygasają w momencie, gdy dziecko ukończy 18 lat. Przedtem jednak władza rodzicielska może być ograniczona lub odebrana, gdy:

• rodzic nie może jej wykonywać ze względu na trwałą przeszkodę (np. gdy przebywa w więzieniu);
• rodzic nadużywa władzy rodzicielskiej (np. podejmując decyzje destrukcyjnie wpływające na różne aspekty wychowania dziecka);
• rodzic trwale nie interesuje się dzieckiem;
• rodzic w sposób rażący zaniedbuje obowiązki względem dziecka.

Niektórzy rodzice zastanawiają się, co mówić na sprawie o ograniczenie praw rodzicielskich lub na sprawie o ich odebranie – wystarczy wówczas używać argumentów, które potwierdzą występowanie wyżej wymienionych przesłanek.

Dowiedz się więcej o przyczynach i skutkach ograniczenia władzy rodzicielskiej >>

Jak napisać wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej?

Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej lub o jej pozbawienie to pierwszy krok w kierunku rozpoczęcia całej procedury. Ważnym jest, aby zawarte w nim informacje nie pozostawiały wątpliwości, co do słuszności decyzji o odebraniu praw rodzicielskich ojcu lub matce.

 Co trzeba zawrzeć we wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej?

Co powinien zawierać taki wniosek? Przede wszystkim dane sądu, do którego jest składany, a także dane wnioskodawcy. Dalej koniecznym jest podanie treści wniosku – niezależnie od tego, czy dotyczy on ograniczenia czy może pozbawienia władzy rodzicielskiej.

Najważniejszym elementem jest jednak uzasadnienie wniosku o pozbawienie praw rodzicielskich – to właśnie na tej podstawie sąd będzie stwierdzał zasadność wniosku, a także weryfikował prawdziwość zawartych w dokumencie informacji. Uzasadnienie powinno być krótkie, a jednocześnie niepozostawiające wątpliwości, co do winy ojca lub matki. W uzasadnieniu można przytaczać konkretne sytuacje lub napisać o okoliczności, która następuje cyklicznie i wpływa negatywnie na osobę małoletnią.

We wniosku warto zawrzeć również dowody na podane uzasadnienie. Mogą to być zeznania świadków (wówczas sąd wezwie takie osoby w celu ich przesłuchania), a także dokumenty: rachunki, bilingi, wydruki wiadomości telefonicznych czy wiadomości e-mail, słowem – wszystko to, co potwierdzi sądowi słuszność uzasadnienia wskazanego we wniosku.

Więcej informacji o konstrukcji wniosku w artykule: Pozbawienie władzy rodzicielskiej – jak prawidłowo napisać wniosek >>

Po sporządzeniu wniosku składa się go do sądu rejonowego przypisanego do miejsca zamieszkania dziecka lub do sądu rejonowego, w obrębie działania którego dziecko przebywa.

Ile trwa sprawa o pozbawienie praw rodzicielskich?

Na zadane powyżej pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ długość sprawy o pozbawienie praw rodzicielskich zależy od wielu czynników – m.in. od tego, czy rodzic, któremu mają być odebrane prawa rodzicielskie będzie kontaktował się zarówno z drugim rodzicem (wnioskodawcą), jak i z sądem, a także od tego, czy będzie chciał bronić się przed tą decyzją. Okazuje się więc, że sprawa taka może zamknąć się już w jednej decyzji sądu, a może przeciągnąć się nawet na wiele miesięcy. Generalnie jednak schemat jest taki, jak poniżej.

• Po złożeniu wniosku do sądu oczekuje się na wyznaczenie rozprawy (może to trwać od tygodnia do nawet kilku tygodni – zależy to od tego, ile spraw procesowanych jest rozpatrywanych przez dany sąd w konkretnym momencie).
• Kiedy dojdzie już do rozprawy, sąd będzie badał okoliczności sprawy oraz weryfikował zasadność wniosku. Co do zasady, małoletni nie bierze udziału w rozprawie – nie jest on bowiem stroną w sporze. Może jednak zostać przesłuchany – będzie się to jednak odbywało poza salą rozpraw, w celu zadbania o jego dobrostan psychiczny. Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę pragnienia i życzenia wyrażone przez dziecko, co do pozostania przy jednym z rodziców.
• Rozpraw poświęconych na przesłuchania i weryfikację wniosku może być kilka lub kilkanaście – zależy to od stopnia skomplikowania danej sprawy, a także od możliwości organizacyjnych sądu. Oczywiście zdarza się tak, że sprawa zostaje zakończona już na pierwszym posiedzeniu, jednak nie jest to regułą. Jeśli obojgu rodzicom zależy na szybkim rozwiązaniu, warto, by porozumieli się w konkretnych kwestiach przed pierwszą rozprawą.
• Przebieg rozpraw kończy wydanie decyzji sądu o odebraniu bądź pozostawieniu władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców. Od decyzji tej można się odwoływać na drodze apelacji. Zanim jednak to nastąpi, warto złożyć do sądu wniosek o pisemne uzasadnienie decyzji, ponieważ to właśnie do tego uzasadnienia należy odnosić się w apelacji. We wniosku apelacyjnym trzeba określić przedmiot niezgody (czyli to, czy nie zgadzamy się z decyzją i uzasadnieniem w części czy w całości) oraz określić, czego żąda się od sądu (uchylenia decyzji czy też jej zmiany w określony sposób).

***

Więcej informacji, istotnych z punktu widzenia rodzica chcącego ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej dla ojca lub matki (przykładowo – ile kosztuje sprawa o pozbawienie praw rodzicielskich) znajduje się w innych artykułach.

Ustalenie miejsca pobytu dziecka – co daje i dlaczego jest ważne >>

Pozbawienie praw rodzicielskich a alimenty – nadal trzeba płacić? >>

O nas