Kto spłaca długi po śmierci ojca?
Śmierć członka rodziny jest niezwykle trudną sytuacją emocjonalną, z którą muszą zmierzyć się jego bliscy. Dodatkowo nie ułatwia jej konieczność uporządkowania spraw finansowych osoby zmarłej. Może się okazać, że pozostawiła ona po sobie długi, które będą wymagały spłaty. Kto spłaca długi zmarłego ojca lub matki i jak to sprawdzić? Czy można zabezpieczyć się przed sytuacją, w której konieczna jest spłata ewentualnych długów przez małoletnie dziecko?
Spłata długu po śmierci ojca – czy zobowiązania zawsze się dziedziczy?
Czy zawsze ktoś spłaca długi po śmierci ojca? Kodeks Cywilny jasno określa tę sytuację – w przypadku śmierci każdej osoby wszystkie jej zobowiązania przechodzą automatycznie na spadkobierców. Jeżeli został sporządzony testament, staje się on głównym dokumentem opisującym podział majątku. W przypadku jego braku, następuje dziedziczenie ustawowe – w pierwszej kolejności dziedziczy współmałżonek i dzieci zmarłego. Dopiero w dalszej kolejności spadek przypada w udziale rodzicom, rodzeństwu i ewentualnie dalszym krewnym.
Dziedziczenie dotyczy wszystkich, niezależnie od ich wiedzy o sytuacji materialnej osoby zmarłej. Spadkobierca, zgodnie z prawem, ma trzy możliwości w tej sytuacji:
- przyjęcie proste (przyjęcie wprost) –przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi;
- przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza – ograniczenie odpowiedzialności za długi;
- odrzucenie spadku – niczego się nie dziedziczy i nie spłaca się długów (po śmierci ojca lub innego spadkodawcy).
Przyjęcie lub odrzucenie spadku ma miejsce niezależnie od faktu, czy spadek dziedziczony jest ustawowo czy na mocy testamentu.
Jak sprawdzić długi zmarłego ojca?
W sytuacji kiedy nie można uzyskać informacji od najbliższych zmarłego o jego ewentualnych długach, pozostaje kilka możliwości sprawdzenia kondycji finansowej, w jakiej znajdowała się osoba zmarła.
- Sprawdzenie rejestrów BIK, BIG, KRD, ERIF – powołując się na toczące postępowanie w sprawie nabycia spadku i dołączając wymagane dokumenty (zazwyczaj wystarcza akt zgonu), można zasięgnąć informacji odnośnie do sytuacji finansowej spadkodawcy. Należy się jednak liczyć z odmową, ponieważ instytucje te niekiedy zgadzają się na udzielenie jakiejkolwiek informacji jedynie w sytuacji przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
- Złożenie do sądu wniosku o wykonanie spisu inwentarza – w takiej sytuacji komornik sądowy jest obowiązany dokonać oceny stanu posiadania zmarłego. Informacja ta jest zazwyczaj wystarczająca do podjęcia decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przez dzieci zmarłego ojca.
Jak uniknąć dziedziczenia długów ojca?
Prawdą jest, że spadek automatycznie przechodzi na najbliższą rodzinę i krewnych zmarłego, jednak – jak zostało to już wspomniane – spadkobiercy nie są zmuszeni do jego przyjęcia, zwłaszcza jeżeli masa spadkowa dotyczy niespłaconych zobowiązań. Każdego spadkobiercę obowiązuje 6-miesięczny termin na złożenie oświadczenia (w sądzie lub notarialnie) o odrzuceniu lub przyjęciu spadku.
Jedną z możliwości uniknięcia spłaty długów po ojcu jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W tej sytuacji spadkobierca dziedziczy po zmarłym jedynie do wysokości zadłużenia. Jeżeli jednak wysokość zadłużenia przekracza wartość pozostałego majątku, można zrzec się spadku w całości. Należy pamiętać, że decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest nieodwracalna.
Jaki efekt daje odrzucenie spadku?
Zrzeczenie się spadku nie przerywa procesu dziedziczenia. Miejsce osoby zrzekającej się spadku zajmują jej dzieci, które w równych częściach dziedziczą udział rodzica. Warto o tym pamiętać w sytuacji, kiedy zmarły pozostawił po sobie wysokie zadłużenie.
Jak odrzucić spadek w imieniu dziecka?
W zrzeczeniu się spadku w imieniu małoletniego kluczową rolę odgrywają terminy. O ile w przypadku własnej osoby czynność ta jest prosta i polega na złożeniu stosownego oświadczenia przed sądem lub w obecności notariusza, w przypadku małoletniego dziecka procedura nieco się wydłuża. Jak należy ją przeprowadzić?
Odrzucenie spadku przez dzieci odbywa się za pośrednictwem rodziców, w obecności notariusza lub przed sądem, w czasie nie dłuższym niż 6 miesięcy od momentu, kiedy rodzice dowiedzieli się o nabyciu praw spadkowych przez dziecko.
- Pierwszym krokiem jest złożenie do sądu rodzinnego (do Wydziału Rodzinnego i Nieletnich, odpowiedniego dla miejsca zameldowania dziecka) wniosku o dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Wniosek powinien zawierać podstawowe dane rodziców dziecka (imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania). Ponadto należy w nim wskazać przyczynę, dla której chce się odrzucić spadek w imieniu dziecka. Do wniosku trzeba dołączyć akt urodzenia dziecka, potwierdzenie odrzucenia spadku przez rodzica, odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz dowód uiszczenia stosownej opłaty sądowej.
- Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego jest możliwe dopiero po uzyskaniu sądowego zezwolenia. W ramach jednego wniosku można poprosić sąd o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu kilkorga dzieci.
Więcej: Wniosek o odrzucenie spadku w imieniu małoletniego – jak go napisać, gdzie i kiedy złożyć W tym przypadku ważny jest 6-miesięczny termin – od chwili rezygnacji ze spadku przez osobę dorosłą. Jego przekroczenie skutkuje automatycznym przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza przez dziecko.
Jeżeli jednak dziecko odziedziczy dług…
Powodem takiej sytuacji może być przekroczenie ustawowego terminu na złożenie oświadczenia o rezygnacji ze spadku. W przypadku małoletniego dziecka czas oczekiwania na uzyskanie zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia w imieniu dziecka może się wydłużyć. Po upływie 6-miesięcznego terminu sąd może postanowić o odmowie zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego. Dlatego w takiej sytuacji należy reagować możliwe szybko od momentu wiadomości o śmierci spadkodawcy lub nabyciu prawa do spadku przez dziecko.
W przypadku kiedy sąd odmówił zgody na odrzucenie spadku przez małoletniego, uzasadniając odmowę innymi czynnikami, należy w terminie 7 dni wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia. Od momentu doręczenia odpisu postanowienia wraz z uzasadnieniem rozpoczyna się 14-dniowy termin na wniesienie apelacji.
***
Więcej porad prawnych na naszym blogu – zajrzyj >>