Jakie prawa ma ojciec do nieślubnego dziecka?
Jakie prawa bez ślubu ma ojciec dziecka? To pytanie zadaje sobie wielu mężczyzn, których partnerki są w ciąży bądź właśnie urodziły potomka. Generalnie odpowiedź brzmi tak, że ojciec „nieślubnego” dziecka ma takie same prawa, jak ojciec, który pozostaje w związku małżeńskim ze swoją partnerką – musi jednak dopełnić pewnych formalności (o których poniżej), zapewniających uznanie jego ojcostwa. Jak wygląda cała procedura i czym charakteryzują się prawa rodzicielskie nabywane przez ojca małoletniego? O tych i innych aspektach związanych z podziałem władzy rodzicielskiej dotyczącej nieślubnego dziecka piszemy w niniejszym artykule. Zapraszamy do lektury!
Uznanie ojcostwa – jak to wygląda w praktyce?
Aby ojciec dziecka poczętego ze związku pozamałżeńskiego został w świetle prawa uznany za ojca, musi nastąpić ustalenie ojcostwa. Co to oznacza w praktyce? Najprostszym sposobem jest zwyczajne uznanie ojcostwa, które polega na złożeniu oświadczenia przez ojca dziecka w urzędzie stanu cywilnego. Aby doszło jednak do uznania ojcostwa, matka – w ciągu trzech miesięcy od złożenia oświadczenia – musi potwierdzić wersję ojca. Warto dodatkowo wiedzieć, że ze złożeniem takiego oświadczenia nie trzeba czekać do narodzin. Bez problemu można złożyć oświadczenie w momencie, w którym partnerka nadal jest w ciąży – to znacząco ułatwia całą sprawę, a akt urodzenia dziecka jest uzupełniany od razu po narodzinach. Jeśli natomiast nie nastąpiło uznanie ojcostwa, wówczas należy uzupełniać akt urodzenia niejako „po fakcie” danymi ojca (przez ten okres nie ma on również praw rodzicielskich).
Co w sytuacji, gdy ojciec nie chce uznać dziecka?
Powyższy opis dotyczy sytuacji, w której matka dziecka nie ma męża, a ojciec uznaje swoje ojcostwo i współpracuje z kobietą w celu jego ustalenia. Zdarzają się jednak takie przypadki, w których domniemany ojciec nie chce uznać swojego ojcostwa – wówczas kobieta musi wystąpić do sądu rejonowego, gdzie złoży wniosek o ustalenie ojcostwa. Sąd nakaże wykonanie badań genetycznych i w ten sposób ojciec dziecka nie będzie mógł uchylić się od sprawowania władzy rodzicielskiej lub – jeśli matka uzna to za stosowne – od podziału władzy rodzicielskiej w sądzie.
Ustalenie ojcostwa w sytuacji zdrady małżeńskiej
Konieczność ustalenia ojcostwa może wystąpić w jeszcze innych okolicznościach, a mianowicie w sytuacji, w której dziecko pochodzi ze związku pozamałżeńskiego (czyli, potocznie rzecz ujmując – gdy żona zdradziła męża). Wówczas mąż „z urzędu” jest uznawany za ojca, jednak aby sytuacja ta zgadzała się ze stanem faktycznym, najpierw matka musi zaprzeczyć ojcostwu męża, a następnie – założyć sprawę o ustalenie ojcostwa. Jeśli z kolei ojciec dowiedział się o tym, że ma dziecko „po fakcie”, może złożyć wniosek o ustalenie miejsca pobytu dziecka i podjąć kroki prawne w kierunku ustalenia własnego ojcostwa. Po więcej informacji o tym zagadnieniu zapraszamy do artykułu Wniosek o ustalenie miejsca pobytu dziecka – co musi zawierać i jak go napisać.
Prawa ojca do nieślubnego dziecka po uznaniu ojcostwa lub po jego ustaleniu
Tak, jak już wcześniej zostało to wspomniane, ojcu dziecka „nieślubnego” przysługują takie same prawa (wynikające z nabycia władzy rodzicielskiej), jak ojcu dziecka poczętego w małżeństwie. Co to oznacza?
Jakie ma prawa ojciec do dziecka z nieformalnego związku?
Noworodek (jeśli ojcostwo zostało uznane) otrzyma nazwisko mężczyzny (chyba że wspólnie z partnerką zadecydują inaczej), a oprócz tego ojciec będzie mógł odwiedzać kobietę i malucha w szpitalu jako członek rodziny. Dodatkowo mężczyzna zyskuje równy udział w wychowaniu dziecka i w kierowaniu tym wychowaniem (dotyczy to m.in. decyzji o sposobie leczenia, wyborze wiary, wyborze szkoły, wyjazdów – przy czym decyzje w sprawach kluczowych muszą być zawsze konsultowane między obojgiem rodziców).
Obowiązki ojca wobec nieślubnego dziecka
Uznanie (lub ustalenie) ojcostwa wiąże się naturalnie nie tylko z prawami, ale także z obowiązkami i odpowiedzialnością. Ojciec dziecka z nieślubnego związku powinien być zaangażowany w rozwój małoletniego w tym samym stopniu co matka. Oznacza to konieczność spełniania potrzeb potomka (zarówno tych fizjologicznych, jak i emocjonalnych oraz edukacyjnych), łożenie na jego utrzymanie, a w przypadku rozstania – spełnianie obowiązku alimentacyjnego. Niestety w trakcie wychowywania dziecka może zdarzyć się tak, że jednemu z rodziców zostanie ograniczona lub odebrana władza rodzicielska – aby wiedzieć, kiedy można się tego spodziewać, warto przeczytać nasz artykuł Władza rodzicielska – kiedy powstaje, kiedy ustaje, a kiedy może być zawieszona.