Kim jest kurator rodzinny – jakie ma prawa i obowiązki?
Kurator sądowy to urzędnik państwowy będący jednocześnie funkcjonariuszem publicznym. Jego głównym zadaniem jest nadzorowanie konkretnej jednostki lub komórki społecznej – od dzieci poprzez osoby dorosłe aż po całe rodziny. Taki nadzór może być sprawowany wyłącznie na mocy decyzji wydanej przez sąd rodzinny. Za co można „dostać” kuratora rodzinnego i w jakich sytuacjach konkretne osoby mogą być objęte jego opieką lub nadzorem? Czy w praktyce funkcjonuje procedura odebrania dziecka przez kuratora? W jakich okolicznościach udział kuratora w kontaktach z dzieckiem jest konieczny? Odpowiedzi na te i inne pytania związane z pracą, obowiązkami oraz prawami kuratora – poniżej.
Kim jest kurator – dla dziecka, rodziny lub dorosłego?
Jak zostało to już wspomniane, kurator sądowy jest funkcjonariuszem państwowym nadzorującym konkretną osobę lub rodzinę, zgodnie z uprzednio wydanym orzeczeniem sądu. Aby zostać kuratorem rodzinnym, należy mieć wykształcenie pedagogiczno-psychologiczne, socjologiczne lub prawne (nierzadko również kuratorzy kończą specjalne kursy z zakresu pedagogiki). W toku edukacji kandydat na kuratora zdaje również egzamin kuratorski lub odbywa aplikację kuratorską z programem przygotowującym go do pełnienia takiej funkcji.
Kiedy przychodzi kurator rodzinny?
Kurator rodzinny może nadzorować daną jednostkę lub rodzinę w różnych rodzajach spraw – między innymi w sprawach karnych nieletnich, ale również (co zdarza się zdecydowanie najczęściej) w sprawach opiekuńczych, które dotyczą osób małoletnich, a także w sprawach o leczenie odwykowe.
W praktyce odwiedziny kuratora zdarzają się w przypadkach, w których zapoznaje się on z sytuacją rodziny (lub osób małoletnich), kontroluje realizację postanowień wydanych przez sąd, sprawdza efekty tych zaleceń (przykładowo – nadzoruje udział danej osoby w leczeniu odwykowym czy w terapii), a oprócz tego, w trakcie spotkań, weryfikuje spełnianie orzeczeń dotyczących podziału i pełnienia władzy rodzicielskiej.
Co ważne, kurator rodzinny może pojawić się bez zapowiedzi, co ma na celu rzetelną weryfikację tego, w jaki sposób rodzina radzi sobie z problemem, który był przedmiotem postępowania sądowego.
O co pyta kurator sądowy (rodzinny)?
Podczas swoich wizyt kurator rodzinny oczywiście może zadawać pytania, mające na celu dokładną weryfikację sytuacji, w jakiej znalazła się osoba lub rodzina objęta nadzorem. Tematyka tych pytań dotyczy przede wszystkim spełniania obowiązków nałożonych przez sąd:
- podział władzy rodzicielskiej,
- okresy przebywania z dzieckiem,
- uczęszczanie na terapię,
- mediacje,
- postępy w poszukiwaniu pracy,
- leczeniu nałogu i wiele innych.
Kiedy kurator dla dziecka może zadawać małoletniemu pytania?
Bardzo często rodzice zastanawiają się, kiedy kurator dla dziecka może zadawać małoletniemu pytania. Tak naprawdę ma do tego prawo przy każdej wizycie – i należy wówczas dać mu taką możliwość. Kurator rodzinny może pytać dziecko o szczegółowe aspekty codziennego życia, by ustalić, czy rodzice prawidłowo wywiązują się z obowiązków związanych z władzą rodzicielską. Przykładowo, urzędnik będzie chciał wiedzieć, w jaki sposób małoletni dociera do szkoły, czy ma zapewnione odpowiednie miejsce i stanowisko do nauki, czy spełniane są jego podstawowe potrzeby i jakie ma relacje z każdym z rodziców.
Co robi kurator rodzinny – obowiązki kuratora
Do szerokiego wachlarza obowiązków kuratora sądowego – oprócz wspomnianego wcześniej nadzoru i rozmów (a właściwie wywiadów kuratorskich), należą również między innymi:
- informowanie podopiecznego o jego prawach i obowiązkach, a także o możliwościach rozwiązania jego problemów (wskazywanie terapii, miejsc opieki i innych);
- współpracowanie z rodziną podopiecznego w zakresie spełniania warunków kurateli (uczęszczanie na terapię, do ośrodków resocjalizacyjnych, czy po prostu spełnianie obowiązku szkolnego);
- współpracowanie z ośrodkami, w których podopieczny odbywa terapię, resocjalizację lub zajęcia;
- zawiadamianie sądu o niespełnianiu warunków kurateli czy o niemożności skontaktowania się z podopiecznym lub jego rodziną;
- dokumentacja czynności kuratorskich w zakresie sprawowania nadzoru.
Odebranie dziecka przez kuratora – czy to w ogóle możliwe?
Wielu rodziców, zwłaszcza z nieuregulowaną sytuacją prawną lub po rozwodzie, zastanawia się, czy odebranie dziecka przez kuratora jest w ogóle możliwe. Odpowiedź na to pytanie brzmi: tak, ale tylko w określonych sytuacjach oraz za zgodą sądu. W praktyce kurator rodzinny może odebrać jednemu z rodziców dziecko, jeśli rodzic ten został pozbawiony praw rodzicielskich (więcej informacji o tej kwestii w tekście Odebranie praw rodzicielskich – przebieg postępowania) i nie może sprawować pieczy nad małoletnim, a jednocześnie „zabrał” dziecko od drugiego rodzica lub „przetrzymał” je w czasie nieustalonym z prawnym opiekunem. Wówczas kurator sądowy samodzielnie lub w asyście prokuratora czy policji (jeśli zachodzi taka potrzeba) może rozpocząć procedurę odebrania dziecka.
Więcej informacji dotyczących zarówno pracy kuratora, jak i licznych sytuacji, w których sąd może zadecydować o jego nadzorze, znajduje się w tekstach udostępnionych na blogu Itogis, do którego lektury serdecznie zachęcamy!