Jak się rozwieść – rozwód krok po kroku

Decyzja o zakończeniu małżeństwa nigdy nie jest łatwa. Zazwyczaj wiąże się z trudnymi emocjami oraz szeregiem pytań, wątpliwości i obaw – nie tylko o przyszłość, ale również o przebieg samej sprawy rozwodowej. Jak się rozwieść? Przed takim pytaniem każdego roku staje średnio 65 tys. par w Polsce. Większość (choć oczywiście nie jest to regułą) chciałaby szybko, kulturalnie i bez komplikacji – czy tak się da? Opisujemy etapy rozwodu krok po krok.

Rozwód – od czego zacząć?

Pierwszym krokiem do uzyskania rozwodu jest wniesienie do sądu pozwu rozwodowego przeciwko małżonkowi. Od jego kompletności i poprawności wypełnienia oraz roszczeń, które zawiera, w dużej mierze zależy późniejszy przebieg sprawy rozwodowej oraz jej wynik. Standardowo do każdego pozwu o rozwód należy dołączyć:

• odpis skrócony aktu małżeństwa,
• skrócony odpis aktu urodzenia małoletnich dzieci (w przypadku, gdy para jest bezdzietna lub potomstwo jest pełnoletnie nie ma takiego wymogu),
• dowód uiszczenia opłaty sądowej za złożenie pozwu w kwocie 600 zł. (ewentualnie wniosek o zwolnienie od kosztów wraz z oświadczeniem o stanie majątkowym),
• zaświadczenie o dochodach lub PIT osoby wnoszącej pozew (dokument można złożyć również w toku postępowania na wezwanie sądu).

Ponadto w samym pozwie rozwodowym muszą zostać zamieszczone również inne konieczne do skutecznego żądania rozwodu informacje i dokumenty. Jakie? To zależy od woli i determinacji partnerów w dążeniu do formalnego zakończenia związku małżeńskiego. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Jak szybko dostać rozwód

Dla tych małżonków, którym zależy na szybkim rozwodzie, pierwszym krokiem (zanim pozew o rozwód zostanie wniesiony do sądu) powinno być porozumienie się z partnerem w kluczowych kwestiach wpływających na przebieg oraz długość trwania sprawy rozwodowej, a także na życie każdej ze stron po ustaniu małżeństwa. Jakie to kwestie?

• Rozwód bez orzekania o winie.
• Porozumienie dotyczące sprawowania opieki nad małoletnimi dziećmi (jeśli para je posiada).
• Porozumienie co do podziału składników majątku między małżonkami.

Wspólne ustalenia, czyli zgodne roszczenia obu stron, należy opisać w pozwie rozwodowym, a następnie potwierdzić przed sądem na pierwszej rozprawie, tak aby sąd miał pewność, że strony rzeczywiście chcą się rozwieść dobrowolnie (rozwód bez orzekania o winie) i doszły do porozumienia w kontekście opieki nad dziećmi oraz dysponowania majątkiem po rozwodzie (porozumienie w kwestii podziału majątku jeszcze przed złożeniem wniosku rozwodowego należy spisać w obecności notariusza i taki dokument dołączyć do pozwu). W takich przypadkach badanie sądu, czy rzeczywiście doszło do trwałego i całkowitego rozkładu pożycia, ogranicza się często do jednej lub dwóch rozpraw, po których sąd orzeka rozwód.

Jak wziąć rozwód, gdy brak porozumienia między małżonkami

Postępowanie rozwodowe nabiera skomplikowanego charakteru w przypadku, gdy między rozstającymi się małżonkami nie ma porozumienia stron w kontekście winy za jego rozpad (rozwód z orzeczeniem o winie), a także gdy w grę wchodzi spór o sprawowanie opieki nad małoletnimi dziećmi. Wówczas rolą sądu jest sprawiedliwe wyważenie racji obu stron na podstawie dołączonych do pozwu rozwodowego dowodów (np. billingi telefoniczne, zdjęcia, treść wiadomości sms i e-mali, filmy, rachunki itp.), a także – gdy zachodzi taka potrzeba – zeznań powołanych przez strony świadków. Na takie badanie sąd może potrzebować nawet kilku posiedzeń.

Co ważne, w przypadku sporu małżonków o wspólny majątek sąd nie będzie rozstrzygał o jego podziale w tym samym postępowaniu rozwodowym. Taki podział musi zostać przeprowadzony w osobnym postępowaniu, chyba że strony dojdą do porozumienia, a jego warunki potwierdzą notarialnie.

Obawiasz się, że Twój pozew o rozwód zostanie cofnięty do uzupełnienia?

Skorzystaj z profesjonalnego generatora pozwów, którego używają adwokaci!

Pozew o rozwód – co dalej?

Po złożeniu pozwu o rozwód w dwóch egzemplarzach do właściwego Sądu Okręgowego, wniesieniu opłaty sądowej (jeśli nie została uiszczona równolegle z wnioskiem, sąd wezwie do jej uregulowania) oraz uzupełnieniu ewentualnych braków formalnych, sąd wysyła odpis pozwu rozwodowego do strony pozwanej.

Małżonek, który został pozwany, ma prawo odpowiedzieć na skierowany przeciwko niemu pozew rozwodowy. Ma na to dwa tygodnie od momentu otrzymania dokumentu. W tym celu, jeszcze przed pierwszą rozprawą, powinien wnieść do sądu pisemną odpowiedź, w której wyrazi swój stosunek do wniosku – przedstawi swoje racje i perspektywę na sprawę, odniesienie się do kwestii winy za rozkład małżeństwa, a także wniesie własne roszczenia co do opieki nad dziećmi czy w kwestii podziału wspólnego majątku.

Najwcześniej po dwóch tygodniach od chwili upłynięcia terminu na wniesienie odpowiedzi na pozew sąd wyznacza termin pierwszej rozprawy.

Rozprawa rozwodowa przed sądem

Posiedzenia na rozprawie rozwodowej mają charakter zamknięty, tzn. że na sali oprócz sądu mogą przebywać jedynie strony postępowania, ich pełnomocnicy oraz tzw. „osoby zaufania” (każda strona może wskazać do dwóch takich osób). Jeśli jednak strony żądają, aby proces miał publiczność, sąd może zadecydować o jawności posiedzenia.

Co do zasady na pierwszym posiedzeniu sąd analizuje pozew, bada winę stron za rozkład małżeństwa i ustala jego stopień. Jeżeli w toku postępowania dostrzeże przesłanki przemawiające za utrzymaniem małżeństwa, może zawiesić postępowanie rozwodowe i skierować małżonków np. na mediacje. Jednak może to zrobić wyłącznie jeden raz. Jeżeli małżonkowie spierają się również w kwestii sprawowania władzy rodzicielskiej, alimentów i ustalenia kontaktów z dzieckiem/dziećmi, sąd ma obowiązek przeprowadzić w tym kierunku postępowanie dowodowe – z reguły robi to na drugiej rozprawie.

Gdy strony rozwodu nie stawiają się w sądzie…

Warto podkreślić, że posiedzenia rozwodowe odbywają się nawet, gdy jedno z małżonków nie stawia się na rozprawie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy to powód (czyli strona, która żąda rozwodu), nie przyjdzie do sądu. W takiej sytuacji sąd zawiesza postępowanie na 3 miesiące. Po ich upływie, na wniosek powoda, sąd może je odwiesić. Jeśli jednak powód nie zawnioskuje o to przed upływem roku od chwili zawieszenia postępowania, sprawa rozwodowa zostanie umorzona.

 Przesłuchanie stron i świadków

W toku badania sprawy sąd zawsze przesłuchuje strony. I – jeśli małżonkowie są zgodni co do twierdzeń i roszczeń zawartych w pozwie rozwodowym – na tym poprzestaje. Jeżeli jednak nie ma między nimi zgody co do podnoszonych kwestii, sąd może zdecydować o przesłuchaniu świadków. W takich postępowaniach świadkami nie mogą być dzieci poniżej 13 roku oraz zstępni stron (dzieci i wnuki) przed 17 rokiem życia.

Orzeczenie sądu i uprawomocnienie się wyroku

Gdy sąd zapozna się ze sprawą, przesłucha strony i ewentualnie świadków, przeanalizuje dowody i rozważy racje – wydaje orzeczenie o rozwodzie. Co ważne, aby ustanie małżeństwa stało się faktem, orzeczenie musi się uprawomocnić. Trwa to 21 dni.

Przez 7 dni od chwili ogłoszenia wyroku strony mogą wnosić o jego pisemne uzasadnienie i jeśli się z nim nie zgadzają mają kolejnych 14 dni na złożenie apelacji do sądu II instancji. Apelację można też wnieść, nie mając pisemnego uzasadnienia orzeczenia rozwodu – wówczas 14 dniowy termin jest liczony po 7 dniach od ogłoszenia wyroku. Sąd apelacyjny może uchylić wyrok lub wydać orzeczenie, które jest prawomocne z chwilą ogłoszenia.

Kiedy sąd nie da rozwodu?

Czy sąd może nie dać rozwodu? Może. Polskie prawo wymienia cztery sytuacje, w których sąd może nie orzec rozwodu, pomimo rozkładu małżeństwa (ustania więzi uczuciowej, fizycznej i gospodarczej). Są to tzw. przesłanki negatywne orzeczenia rozwodu.

1. Pierwsza ma miejsce w chwili, gdy sąd uzna, że wskutek rozwodu ucierpią wspólne małoletnie dzieci małżonków. Jeśli zatem zdaniem sądu, rozwód rodziców zagrozi dobru dziecka/dzieci, czyli realizacji jego/ich potrzeb o charakterze majątkowym i niemajątkowym, rozwodu nie udzieli.

2. Kolejną negatywną przesłanką rozwodu jest sytuacja, w której rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny jego rozpadu. Jeśli strona niewinna nie wyraża zgody na rozwód – z prawnego punktu widzenia rozwód jest niedopuszczalny i sąd go nie orzeknie. Ale uwaga, może się zdarzyć, że sąd nabierze podejrzeń co do motywów odmowy rozwodu, które kierują stroną niewinną (np. zemsta). Jeżeli wg oceny sądu odmowa rozwodu jest niezgodna z poczuciem słuszności, sąd wyda wyrok kończący małżeństwo.

3. Trzeci przypadek wiąże się bezpośrednio z przywołanym w poprzednim akapicie, a więc żądaniem rozwodu przez stronę, która ponosi winę za rozkład małżeństwa. W takich sytuacjach sąd pyta o zdanie małżonka niewinnego i – jeśli ten zgadza się na rozwód  – może udzielić parze rozwodu, ale nie musi tego zrobić. Zgoda na rozwód ze strony małżonka niewinnego nie jest dla sądu wiążąca. Oznacza to, że sąd bada, czy jest ona udzielana dobrowolnie i swobodnie, bez żadnych nacisków. Co więcej, zgoda małżonka pozwanego musi istnieć zarówno w chwili wnoszenia pozwu, jak i ogłaszania wyroku, ponieważ do tego czasu strona ma prawo ją wycofać.

4. Czwarta negatywna przesłanka rozwodu wiąże się z przypadkiem, gdy rozwód naruszałby zasady współżycia społecznego (normy moralne). Przesłanka ta zabezpiecza interesy nie tylko samego małżonka niewinnego, ale również członków jego rodziny, zwłaszcza dzieci, a także osoby niepełnosprawne i wymagające szczególnej opieki. Chroni małżonków pozostających w trudnej sytuacji życiowej i materialnej, spowodowanej chorobą lub podeszłym wiekiem. Uwzględnia m.in. sytuacje, gdy małżonek niewinny nie nabył prawa do emerytury, ponieważ w wieku produkcyjnym poświęcił się wychowywaniu dzieci, w związku z powyższym po rozwodzie nie będzie w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb życiowych.

Jak się rozwieść – podsumujmy etapy rozwodu krok po kroku

1. Wypełnienie pozwu rozwodowego przez powoda i złożenie go w sądzie.
2. Uregulowanie opłaty sądowej w kwocie 600 zł.
3. Wysłanie odpisu pozwu o rozwód do strony pozwanej.
4. Wyznaczenie terminu pierwszej rozprawy.
5. Proces rozwodowy.
6. Orzeczenie rozwodu i jego uprawomocnienie.

To może Cię zainteresować: Dokumenty rozwodowe – jakie i jak je przygotować?

O nas